Rối loạn tăng sinh sắc tố da khu trú

Màu sắc của da phụ thuộc vào chủng tộc và di truyền, nó được quyết định bởi nhiều yếu tố. Sự khác nhau của từng vùng da trên một người được quyết định bởi melanin. Ở vùng da nào có nhiều melanin thì da vùng đó càng trở nên sẫm màu hoặc đen. Phần lớn tổn thương tăng sắc tố da có mối liên quan đến tăng sản hắc bào, với nhiều biến thể hình dạng và kích thước.

Các dạng rối loạn tăng sắc tố da

Rối loạn tăng sắc tố da bẩm sinh là những rối loạn xuất hiện khi ta chào đời. Đó có thể là những bớt đen, xanh đen. Bớt xanh là một dạng u lành tính thường xuất hiện lúc sơ sinh và phát triển rõ ở tuổi trưởng thành. Nguyên nhân bệnh sinh của các bớt nêu trên tuy chưa rõ, nhưng nhiều ý kiến cho rằng những tổn thương trên là biểu hiện của các hắc bào chưa di cư hoàn toàn từ mào thần kinh đến biểu bì trong phôi bào. Ở đây có cả sự tăng số lượng hắc bào lẫn hàm lượng melanin. Hầu hết các tổn thương bớt là sự tăng sản lành tính. Tăng sắc tố da khu trú còn có thể gặp dưới hình thái các loại nốt ruồi, tàn nhang. Các tăng sản ác tính được gọi là melanosoma như nốt ruồi ác tính, bớt xanh ác tính.

Rối loạn tăng sắc tố da mắc phải thường gặp nhất là rám da, da đồi mồi, cường sắc tố sau viêm, u sừng tăng tiết bã do lão hóa, nốt ruồi biểu bì, nốt ruồi son, dày sừng sắc tố. Đấy là những biểu hiện về tình trạng rối loạn tăng sắc tố da khu trú. Có nhiều nguyên nhân gây rối loạn tăng sắc tố da khu trú thứ phát (nội sinh và ngoại sinh). Đối với những rối loạn tăng sắc tố da nội sinh thì nguyên nhân chính gây nên đó là sự lão hóa tất yếu của da, sự thay đổi nội tiết trong quá trình mang thai hoặc uống thuốc ngừa thai, những căng thẳng về tâm lý kéo dài, tình trạng nhiễm độc với các hóa chất kéo dài, nhất là đối với với các loại hóa chất có chứa thủy ngân, chì. Quá trình quang hóa dưới tác động của ánh nắng mặt trời là nguyên nhân hàng đầu (80 - 90%) gây ra tổn thương tăng sắc tố da khu trú ngoại sinh. Chính bức xạ tử ngoại UVA, UVB không những gây rối loạn tăng sắc tố da khu trú mà chính nó đẩy nhanh quá trình lão hóa da. UVA, UVB cũng là tác nhân gây đột biến trong ung thư da. Rối loạn tăng sắc tố da khu trú còn do các nguyên nhân khác như: tăng sắc tố sau viêm, sau một bệnh về da, hậu quả sau các phản ứng kéo dài do dị ứng với hóa mỹ phẩm hay sử dụng hóa mỹ phẩm có corticoid kéo dài, nhiễm trùng thâm nhiễm để lại rám da, do liệu pháp sai lầm trong xử lý mụn trứng cá ở mặt. Một số khác rối loạn tăng sắc tố da là dấu hiệu bệnh lý trong bệnh gan, trong rối loạn một số nội tiết tố khác, bệnh Addison. Trên thực tế thì tia cực tím không những có trong ánh nắng mặt trời mà nó còn có cả trong ánh sáng từ các nguồn sáng mạnh của các đèn thắp sáng.

Làm sao khắc phục khiếm khuyết rối loạn sắc tố da?

Những tổn thương tăng sắc tố da khu trú dù là bẩm sinh hay thứ phát thì nó thường là lành tính, rất hiếm gặp thoái hóa ác tính. Trong hơn 25 năm qua, chúng tôi thực hiện loại bỏ tổn thương này bằng kỹ thuật laser, có 14 trường hợp nghi ác tính, chúng tôi cho làm sinh thiết xét nghiêm tế bào học, thì chỉ có 3 trường hợp là có tổn thương ác tính. Tuy là tổn thương lành tính, song các tổn thương sắc tố vùng mặt lại làm nhiều chị em buồn phiền bởi nó làm mất đi vẻ đẹp của làn da. Điều này đã thôi thúc chúng ta tìm kiếm nơi điều trị cũng như những liệu pháp trị liệu. Rất lấy làm tiếc, nhiều liệu pháp trị liệu truyền thống như: cắt bỏ, áp lạnh, bào mòn bằng cơ học, lột da bằng hóa chất đã không mang lại hiệu quả như mong đợi. Ngược lại, nó có khả năng tạo sẹo hay sự biến đổi sắc tố vĩnh viễn. Để loại bỏ các tổn thương tăng sắc tố da, thậm chí có những bạn đã để cho người (xăm dạo) xăm lên tổn thương một màu mực khác, gây ra rất nhiều khó khăn cho việc điều trị sau này.

Ở người có làn da khỏe mạnh(nghĩa là làn da đẹp và mịn màng), khi các tế bào và tổ chức của da hoạt động bình thường, không có các rối loạn do các tác nhân có hại gây nên, kể cả các tác nhân ngoại sinh cũng như các tác nhân nội sinh. Các tổn thương rám da, tàn nhang, da đồi mồi hoặc cả trong rối loạn sắc tố bẩm sinh… đều có mối liên quan rất chặt chẽ với các rối loạn về sắc tố melanin. Bình thường, melanin được sản sinh ra để duy trì màu sắc của da. Melanin được phân bố đồng đều ở biểu bì. Những hạt melanin được xem như tấm lá chắn bảo vệ cho DNA của cơ thể tránh khỏi sự đột biến dưới tác động của tia cực tím có trong ánh nắng mặt trời hoặc trong các đèn phát quang. Tấm lá chắn này sẽ bị phá vỡ khi chúng ta phơi nắng với ánh nắng cường độ lớn và kéo dài. Trong tình huống này, cơ thể sẽ xuất hiện phản ứng với tia cực tím bằng cách gia tăng sản sinh các melanin hoạt động và dễ dàng tạo nên rám da. Da cũng có thể rám đen do sự gia tăng của phản ứng nội tiết tố kích thích melanocyte, hoặc nội tiết tố hướng vỏ thượng thận, hoặc do tăng sắc tố sau những viêm nhiễm. Khi bạn đã có những tổn thương tăng sắc tố da bẩm sinh hay tăng sắc tố da thứ phát như đã nêu trên, bạn cũng đừng quá lo lắng. Hiện tại chúng ta đã có các máy Laser sử dụng hiệu ứng phân hủy quang nhiệt chọn lọc để tẩy trắng các tổn thương nêu trên. Lý thuyết này được Parrish và Anderson đề xuất vào năm 1981 đã là lời giải cho các tổn thương sắc tố da và u máu phẳng da và một vài kỹ thuật y khoa khác. Các máy laser này phải có bước sóng có đỉnh hấp thụ cực đại hoặc gần kề cực đại với melanin và có độ rộng xung cực nhỏ để không gây tổn thương nhiệt cho các thành phần khác của da. Quá trình điều trị có có thể phải mất nhiều liệu trình, mỗi liệu trình sau cách liệu trình trước được khuyến cáo từ 45 - 60 ngày.